Tokoh-Tokoh Ulama Kelahiran Darul Uloom Deoband dan Berkaitannya (Bahagian 2)

Tulisan ini merupakan sambungan daripada tulisan sebelum ini yang telah saya tulis pada pautan tersebut http://wirapendang.blogspot.com/2015/01/tokoh-tokoh-ulama-kelahiran-darul-uloom.html . Bahagian ini merupakan bahagian akhir di mana secara keseluruhannya diambil dari buku yang dihasilkan oleh Syeikhul Islam Mufti Muhammad Taqi Uthmani حفظه الله iaitu Akabir Deoband Kya Thay.

As-Syahid Maulana Yusuf Ludhyanwi رحمه الله تعالى Antara murid Muhaddith terkenal iaitu Maulana Sayyid Muhammad Yusuf Banuri رحمه الله تعالى. Sangat kuat memperjuangan aqidah umat Islam dari fahaman-fahaman sesat seperti Qadiani, Syiah dan lain-lain. 

21. Maulana Yusuf Ludhyanwi رحمه الله تعالى.

Maulana Yusuf Ludhyanwi رحمه الله تعالى. adalah khalifah kepada Maulana Muhammad Zakariyya Kandhalawi رحمه الله تعالى.. Pada tahun 1974 M, beliau telah dilantik sebagai Ketua Majlis-i-Tahaffuz-i-Khatm-i Nubuwwat (sebuah organisasi yang telah dikhususkan untuk mempertahankan Penutup Kerasulan Nabi Muhammad  صلى الله عليه وسلم). Beliau telah menjadi mangsa pembunuhan pada tahun 2000.

22. Maulana Murtaza Hasan Chandpuri رحمه الله تعالى.

Maulana Murtaza Hasan Chandpuri رحمه الله تعالى adalah merupakan Mujaz-i Suhbat atau pengikut yang senantiasa berdamping dengan Hakimul Ummah Maulana Ashraf Ali Thanwi رحمه الله تعالى.. Beliau menamatkan pendidikannya di Darul Uloom Deoband. Beliau juga dikenali sebagai seorang pendebat yang hebat dan telah menulis sejumlah besar kitab-kitab dalam pelbagai disiplin ilmu. Beliau meninggal dunia pada tahun 1371 H / 1951 M dan ketika beliau meninggal dunia, beliau telah meninggalkan lebih 8000 koleksi manuskrip di perpustakaan peribadinya di mana beliau telah mendermakan kesemua 8000 koleksi manuskrip milik beliau ke Darul Uloom Deoband.

23. Maulana Muhammad Ashraf Khan رحمه الله تعالى.

Maulana Muhammad Ashraf Khan رحمه الله تعالى adalah merupakan Pengerusi Jabatan Arab di Peshawar Universiti, Pakistan. Beliau merupakan khalifah kepada Maulana Sayyid Sulaiman Nadwi. Beliau juga telah menghasilkan sebuah kitab yang diberikan nama sebagai Suluk-i-Sulaymani yang telah diterbitkan sebanyak 3 jilid. Maulana Muhammad Ashraf Khan رحمه الله تعالى. juga seorang yang aktif dalam kerja-kerja Jemaah Tabligh ketika zaman Maulana Muhammad Yusuf Kandhalawi رحمه الله تعالى dan Maulana Muhammad Inam Ul Hasan Kandhalawi رحمه الله تعالى.

Buku Sawanih Maulana Sayyid Asghar Husain رحمه الله تعالى lengkap dalam menceritakan riwayat hidup beliau.

25. Maulana Sayyid Asghar Husain رحمه الله تعالى.

Maulana Sayyid Asghar Husain رحمه الله تعالى adalah seorang guru yang mengajar Sunan Abu Daud di Darul Uloom Deoband. Beliau merupakan lepasan dari institusi pengajian yang sama yang telah menamatkan pengajiannya pada tahun 1320 H /1902 M, selepas belajar dibawah ulama hebat seperti Syeikhul Hind Maulana Mahmud Hasan Ad-Deobandi رحمه الله تعالى, Mufti Aziz Ar-Rahman Uthmani رحمه الله تعالى , Maulana Hafiz Muhammad Ahmad Qasmi رحمه الله تعالى dan Maulana Habib Ar-Rahman Uthmani رحمه الله تعالى. Beliau juga merupakan khalifah kepada Miyanji Munna Shah رحمه الله تعالى dan Haji Imdad Ullah Muhajir Makki رحمه الله تعالى. Beliau meninggal dunia pada tahun 1364 H / 1944 M.

25. Maulana Zaki Kayfi رحمه الله تعالى.

Maulana Zaki Kayfi adalah seorang penerbit, usahawan yang berjaya, penyair dan aktivitis politik. Beliau merupakan khalifah kepada Hakimul Ummah Maulana Ashraf Ali Thanwi رحمه الله تعالى. Beliau telah meninggal dunia pada tahun 1395 H / 1975 M.

26. Mufti Azizur Rahman Uthmani رحمه الله تعالى.

Beliau merupakan abang kepada Maulana Shabbir Ahmad Uthmani dan Maulana Habibur Rahman Uthmani رحمه الله تعالى. Beliau telah belajar dibawah bimbingan Maulana Muhammad Qasim Nanotwi رحمه الله تعالى dan Maulana Muhammad Yaqub Nanotwi رحمه الله تعالى. Beliau telah dilantik oleh Maulana Rashid Gangohi رحمه الله تعالى menjadi Ketua Mufti pertama di Darul Uloom Deoband. Fatwa beliau telah diterbitkan lebih daripada 10 jilid. Beliau juga merupakan pengikut kepada Mohtamim kedua Darul Uloom Deoband iaitu Maulana Shah Rafiud Din رحمه الله تعالى yang merupakan pengikut Naqshabandi. Antara murid beliau ialah Maulana Idris Kandhalawi رحمه الله تعالى, Maulana Manazir Ahsan Gilani رحمه الله تعالى dan Maulana Qari Muhammad Tayyib رحمه الله تعالى . Beliau meninggal dunia pada tahun 1347 H / 1928 M.

27. Maulana Fadl Ul Rahman Ganj Muradabadi رحمه الله تعالى.

Beliau merupakan Syaikh kepada pengikut tariqat Naqshandi . Beliau mempelajari hadith dibawah bimbingan Shah Abdul Aziz Muhadith Dehlawi رحمه الله تعالى . Hakimul Ummah Maulana Ashraf Ali Thanwi رحمه الله تعالى juga mengambil manfaat nasihat dan tunjuk ajar daripada beliau. Beliau meningga dunia pada tahun 1334 H / .

28. Maulana Habibur Rahman Uthmani رحمه الله تعالى.

Beliau merupakan Mohtamim keenam di dalam sejarah Darul Uloom Deoband. Sebelum itu, beliau merupakan timbalan kepada Maulana Hafiz Muhammad Ahmad Qasmi رحمه الله تعالى. Beliau dikenali sebagai seorang yang dapat membezakan antara cara pengurusan ketika berada di saat-saat getir. Beliau juga merupakan murid kepada Syeikhul Hind Maulana  Mahmud Hasan Ad-Deobandi رحمه الله تعالى. Antara murid beliau termasuklah Maulana Idris Kandhalawi رحمه الله تعالى dan Maulana Qari Muhammad Tayyib رحمه الله تعالى. Beliau juga merupakan khalifah kepada Maulana Rashid Ahmad Gangohi رحمه الله تعالى. Pada tahun 1348 H/ 1929 M , beliau telah meninggal dunia.

Salah satu dari karya milik Maulana I'zaz Ali Amrohi رحمه الله تعالى iaitu Nafhatul 'Arab. Kitab ini merupakan satu kitab yang begitu unik kerana mengandungi nota-nota seperti ta'liqat pengarang kitab sendiri. Pengarang kitab ini cuba menerangkan istilah-istilah yang digunakan untuk mendidik para pelajar mengenai adab dan nilai-nilai murni yang mendorong mereka mencontohi generasi Salaf. Pengarang kitab juga menceritakan setiap biografi milik tokoh-tokoh di dalam kitab ini. 

29. Maulana I’zaz Ali Amrohi رحمه الله تعالى.

Dikenali sebagai Syeikhul Adab ketika mengajar di Darul Uloom Deoband. Beliau merupakan murid kepada Syeikhul Hind Maulana Mahmud Hasan Ad-Deobandi رحمه الله تعالى. Selepas Mufti Aziz Ur Rahman Uthmani رحمه الله تعالى meninggal dunia, beliau telah dilantik menjadi Ketua Mufti di Darul Uloom Deoband. Beliau juga menerima ijazah tariqat daripada Maulana Rashid Ahmad Gangohi رحمه الله تعالى dan kemudiannya dilantik menjadi khalifah tariqat kepada Maulana Sayyid Husain Ahmad Madani رحمه الله تعالى. Antara murid-muridnya ialah Maulana Qari Muhammad Tayyib رحمه الله تعالى, Maulana Hifz Ar-Rahman Siyuharwi رحمه الله تعالى dan Maulana Manzur Nu’mani رحمه الله تعالى. Beliau telah meninggal dunia pada tahun 1374 H/ 1954 M setelah berkhidmat selama lebih 50 tahun di Darul Uloom Deoband.

Maulana Shabbir Ahmad Uthmani رحمه الله تعالى ketika menghadiri pengkebumian pemimpin kemerdekaan Pakistan iaitu Muhammad Ali Jinnah رحمه الله تعالى.

30. Maulana Shabbir Ahmad Uthmani رحمه الله تعالى.

Beliau telah diberikan gelaran sebagai Syeikhul Islam , seorang ketua pelajar ketika belajar dengan Syeikhul Hind Maulana Mahmud Hasan Ad-Deobandi رحمه الله تعالى. Seorang tokoh aktivis politik sebelum dan selepas kemerdekaan India. Maulana Shabbir Ahmad Uthmani رحمه الله تعالى juga seorang yang berjasa besar kepada dunia Islam kerana telah berjaya mempertahankan warisan Islam setelah memberikan penerangan panjang lebar di hadapan Sultan Ibnu Sa’ud (pemerintah Arab Saudi pada ketika itu). Beliau telah mengajar hadith dan tafsir di Jami’ah Islamiyyah Dhabbel, Gujerat bersama-sama dengan Maulana Muhammad Anwar Shah Kashmiri رحمه الله تعالى. Sepanjang beliau tinggal di sana, beliau telah menyelesaikan penulisan tafsir Al-quran (Tafsir Uthmani ) dan menulis separuh syarah Sahih Muslim (Fathul Mulhim)  (kemudiannya  telah dilengkapkan oleh Mufti Muhammad Taqi Uthmani رحمه الله تعالى yang diberi nama Takmilah Fathul Mulhim). Beliau juga pernah dilantik menjadi Sadr Mohtamim atau Ketua Mudir di Darul Uloom Deoband. Beliau meninggal dunia pada tahun 1369 H / 1949 M.

Salah satu lorong yang biasa menjadi laluan Maulana Muhammad Qasim Nanotwi رحمه الله تعالى berulang alik dari Nanota ke Deoband.

31. Maulana Muhammad Qasim Nanotwi رحمه الله تعالى.

Beliau digelar sebagai Al-Hujjatul Al-Islam adalah pengasas kepada institusi pengajian terulung di benua Hindustan iaitu Darul Uloom Deoband yang diasaskan pada tahun 1867 M. Seorang pemikir Islam dan dikenali sebagai seorang yang pakar tentang Ilmu Kalam. Beliau merupakan khalifah kepada Haji Imdad Ullah Muhajir Makki رحمه الله تعالى. Murid utama beliau ialah Syeikhul Hind Maulana Mahmud Hasan Ad-Deobandi رحمه الله تعالى yang boleh diklasifikasikan sebagai seorang yang berjaya di dalam akademik dan pemikiran politik. Beliau meninggal dunia pada tahun 1297 H / 1880 M ketika berumur 49 tahun.

Gambar Maulana Syed Husain Ahmad Madani رحمه الله تعالى diabadikan di dalam setem negara India bagi mengenang jasa beliau dalam memperjuangankan kemerdekaan negara India.

32. Maulana Sayyid Husain Ahmad Madani رحمه الله تعالى.

Dikenali sebagai Syeikhul Islam . Merupakan murid kesayangan kepada Syeikhul Hind Maulana Mahmud Hasan Ad-Deobandi رحمه الله تعالىdan dikenali sebagai seorang guru hadith yang hebat pernah dilahirkan oleh Darul Uloom Deoband. Apabila beliau berpindah ke Madinah, beliau telah mempelajari hadith di bawah bimbingan Maulana Khalil Ahmad Saharanpuri رحمه الله تعالى ,  Syaikh Hasbi Allah As-Syaf’i al-Maliki رحمه الله تعالى, dan Shaikh Ahmad Barzanji رحمه الله تعالى. Selepas itu, beliau telah diberikan peluang mengajar di Masjid Nabawi selama belasan tahun. Kemudian, setelah kembali ke India, beliau mengajar di Calcutta dan Sylhet sebelum dilantik menjadi Sadr Mudaris (Guru Besar) kelima Darul Uloom Deoband. Sebagai seorang yang berkhidmat sebagai ketua Jamiat Ulama Hind, beliau memainkan peranan penting dalam menerajui kemerdekaan India dengan bekerjasama dengan Parti Kongres (Congress Party). Beliau juga merupakan khalifah tua kepada Maulana Rashid Ahmad Gangohi رحمه الله تعالى. Ada di antara murid dan khalifahnya masih lagi hidup, Antara murid-murid beliau yang tinggal di Britian ialah Maulana Ya’qub Kawi Qasmi رحمه الله تعالى dan Maulana Muhammad Batha رحمه الله تعالى. Murid beliau di Pakistan yang masih hidup ialah Maulana Salemullah Khan رحمه الله تعالى. Murid beliau di Malaysia yang masih hidup ialah Tg Nik Abdul Aziz Nik Mat  حفظه الله. (Tambah penterjemahan). Maulana Sayyid Husain Ahmad Madani رحمه الله تعالى meninggal pada tahun 1957 M dan dikebumikan di Perkuburan Qasmi di Darul Uloom Deoband.

33. Maulana Muhammad Ya’qub Nanotwi رحمه الله تعالى.

Beliau dikenali sebagai Ustaz Al-Kul (Guru kepada semua guru) dan dilantik menjadi Sadr Mudarris ( Guru Besar) di Darul Uloom Deoband dan boleh dikatakan sebagai salah seorang daripada 6 orang pengasas institusi pengajian ini. Beliau yang menamatkan pembelajaran dibawah bimbingan ayahnya iaitu Maulana Mamluk Ali Nanotwi رحمه الله تعالى dan menamatkan pengajian hadith dibawah bimbingan Shah Abdul Ghani Mujaddidi رحمه الله تعالى. Antara murid-muridnya termasuklah Maulana Ahsan Amrohawi رحمه الله تعالى,Mufti Azizur Rahman Rahman Uthmani رحمه الله تعالى, Syeikhul Hind Maulana Mahmud Hasan Ad-Deobandi رحمه الله تعالى, Hakimul Ummah Maulana Ashraf Ali Thanwi رحمه الله تعالى, Maulana Khalil Ahmad Saharanpuri رحمه الله تعالى, Maulana Hafiz Muhammad Ahmad رحمه الله تعالى, Maulana Habib Ar-Rahman Uthmani رحمه الله تعالى, . Di dalam jalan kerohanian, beliau merupakan khalifah kepada Haji Imdad Ullah Muhajir Makki رحمه الله تعالى. Pengajaran dan nasihat beliau boleh didapati di dalam pengajaran dan nasihat Hakimul Ummah Maulana Ashraf Ali Thanwi رحمه الله تعالى. Beliau meninggal dunia pada tahun 1302 H / 1884 M.

Maulana Abdul Latif Saharanpuri رحمه الله تعالى bekas Nazim A'la Mazahir Uloom Saharanpur. 

34. Maulana Abdul Latif Saharanpuri رحمه الله تعالى.

Maulana Abdul Latif Saharanpuri رحمه الله تعالى adalah bekas Nazim A’la (Ketua Pentadbir) Mazahirul Uloom, Saharanpur. Beliau dilantik memegang jawatan tersebut pada tahun 1344 M / 1925 M. Beliau mempelajari ilmu hadith dibawah bimbingan Maulana Khalil Ahmad Saharanpuri dan menamatkan pengajiannya pada tahun 1322 H / 1904 M. Beliau telah menghabiskan masa hidup di dalam bidang pengajaran di institusi pengajian Mazahirul Uloom , Saharanpur. Antara murid-murid beliau ialah Maulana Zafar Ahmad Uthmani رحمه الله تعالى , Maulana Idris Kandhalawi رحمه الله تعالى, Maulana Badr Alam Mirathi رحمه الله تعالى, Maulana Abdur Rahman Kamilpuri رحمه الله تعالى, Maulana As’ad Allah Saharanpuri رحمه الله تعالى, Maulana Muhammad Zakariyya Kandhalawi رحمه الله تعالى dan Maulana Muhammad Yusuf Kandhalawi رحمه الله تعالى. Beliau meninggal dunia pada tahun 1373 H / 1953 M.

Maulana Muhammad Manzur Nu'mani ~ adalah seorang pemikir, pendebat dan penulis yang hebat pernah dilahirkan dari bumi Hindustan.

35. Maulana Muhammad Manzur Nu’mani رحمه الله تعالى.

Maulana Muhammad Manzur Nu’mani رحمه الله تعالى dikenali sebagai seorang pemikir Islam dan telah mengambil bahagian dalam pelbagai organisasi kerja-kerja Islam seperti Jemaah Tabligh. Beliau merupakan khalifah kepada Maulana Abdul Qadir Raipuri رحمه الله تعالى dan telah mempelajari ilmu kepentingan tasawuf daripadanya. Beliau telah menghasilkan syarah kepada ilmu hadith yang dikenali sebagai Ma’ariful Hadith . Beliau meninggal dunia pada tahun 1417 H / 1996 M.

36. Maulana Muzaffar Husain Kandhalawi رحمه الله تعالى.

Beliau ialah merupakan murid kepada Shah Abdul Ishaq Muhadith Dehlawi رحمه الله تعالى yang turut mempelajari ilmu hadith daripadanya. Beliau juga merupakan khalifah di dalam Tariqat Naqshabandiah kepada Shah Muhammad Ya’qub Dehlawi رحمه الله تعالى. Beliaulah yang telah mempengaruhi dan membentuk pemikiran Maulana Muhammad Qasim Nanotwi رحمه الله تعالى. Beliau meninggal dunia pada tahun 1238 H / 1866 M.

37. Shah Ishaq Muhadith Dehlawi رحمه الله تعالى . 

Shah Ishaq Muhadith Dehlawi رحمه الله تعالى atau nama sebenarnya ialah Shah Ishaq Bin Muhammad Afdal Dehlawi رحمه الله تعالى adalah murid utama kepada Shah Abdul Aziz Muhadith Dehlawi رحمه الله تعالى . Antara murid-murid beliau Maulana Muzaffar Husain Kandhalawi رحمه الله تعالى, Shah Abdul Ghani رحمه الله تعالى, Nawab Qutb Ad-Din Khan رحمه الله تعالى, Shah Abdur Rahman Panipati رحمه الله تعالى dan Maulana Abdul Qayyum Burhanawi رحمه الله تعالى. Beliau meninggal dunia pada tahun 1262 H / 1846 M.

38. Shah Abdul Ghani Mujaddidi رحمه الله تعالى.

Shah Abdul Ghani Mujaddidi رحمه الله تعالى mempunyai perkaitan dengan Mujaddid Alf-Thani Imam Ahmad Sirhindi. Beliau merupakan guru hadith utama kepada pengasas Darul Uloom Deoband. Beliau juga seorang syaikh di dalam Tariqat Naqshabandiah dan antara khalifahnya ialah Maulana Shah Rafi’ Ad-Din رحمه الله تعالى . Beliau meninggal dunia pada tahun 1296 H / 1875 M.

39. Maulana Rafi Ad-Din رحمه الله تعالى.

Beliau ialah bekas Mohtamim kedua di dalam sejarah penubuhan Darul Uloom Deoband. Beliau dilantik bagi membantu Maulana Muhammad Qasim Nanotwi رحمه الله تعالى di dalam urusan perjalanan pentadbiran Darul Uloom Deoband. Perlantikan beliau disifatkan oleh Maulana Muhammad Qasim Nanotwi sebagai pilihan dari Allah رحمه الله تعالى. Beliau merupakan khalifah kepada Shah Abdul Ghani Mujaddidi رحمه الله تعالى dan antara khalifah beliau ialah Ketua Mufti pertama Darul Uloom Deoband iaitu Mufti Azizur Rahman Uthmani رحمه الله تعالى. Beliau meninggal dunia pada tahun 1308 H / 1890 M dan dikebumikan di perkuburan Baqi’, Madinah Al-Munawarah.

Mufti Kifayat Ullah Dehlawi رحمه الله تعالى adalah seorang Mufti yang hebat . Fatwa-fatwa beliau pernah dijilidkan sehingga mendapatkan pujian dari ulamak tanah arab.

40. Mufti Kifayat Ullah Dehlawi رحمه الله تعالى.

Beliau adalah salah seorang murid kepada Syeikhul Hind Maulana Mahmud Hasan Ad-Deobandi رحمه الله تعالى. Beliau juga terlibat di dalam kerja-kerja politik dan turut bekerjasama dengan Maulana Sayyid Husain Ahmad Madani رحمه الله تعالى.  Beliau merupakan ketua Jamiat Ulama Hind pertama. Seorang yang sangat mahir di dalam bidang fiqh dan dikenali sebagai Mufti A’zam (Mufti Terulung) di dalam sejarah Negara India. Fatwa-fatwa beliau telah diterbitkan berjilid-jilid dan dinamakan sebagai Kifayat Mufti. Antara kitab karangan beliau ialah Ta’lim Islam di mana telah diajar di institusi-institusi pengajian Islam. Beliau meninggal dunia pada tahun 1372 H / 1952 M.

42.Haji Amir Shah Khan رحمه الله تعالى.

Beliau ialah khadim khusus kepada Maulana Muhammad Nanotwi رحمه الله تعالى. Beliau juga dikenali sebagai seorang yang mahir dengan Ilmu Kalam di mana Maulana Muhammad Qasim Nanotwi sendiri merupakan pakarnya. Beliau sendiri telah dijadikan rujukan di dalam Ilmu Kalam oleh Maulana Muhammad Anwar Shah Kashmiri رحمه الله تعالى dan Maulana Shabbir Ahmad Uthmani رحمه الله تعالى.

43. Maulana Fadl Rasul Badayuni رحمه الله تعالى.

Beliau ialah  tokoh ulama India pada kurun ke 13 . Beliau berkelulusan dari Lucknow dan mempelajari ilmu hadith di semenanjung arab dan Baghdad. Beliau telah menulis pelbagai jenis kitab dan selalu mengambil bahagian dalam majlis munazarah ilmiah. Beliau meninggal dunia pada tahun 1289 H / 1872 M.

44. Shah Ismail Bin Abdul Ghani Dehlawi رحمه الله تعالى

Beliau ialah  ketua pelajar ketika belajar dibawah bimbingan Shah Abdul Aziz Muhadith Dehlawi رحمه الله تعالى. Beliau juga dikenali sebagai Hujjatul Islam. Beliau menulis kitab untuk membahaskan kepentingan Tauhid dan kepentingan berpegang kepada aqidah yang jelas dan lain-lain lagi di dalam permasalahan ibadah. Beliau merupakan pengikut kepada kumpulan Sufi yang dipimpin oleh Syaikh Sayyid Ahmad Syahid رحمه الله تعالى. Pada tahun 1246 H /1830 M , ketika pertempuran di Balakot, beliau telah terbunuh.

Tokoh-Tokoh Ulama Kelahiran Darul Uloom Deoband dan Berkaitannya

Darul Uloom Deoband satu legasi besar dalam dunia Islam

Di sini saya cuba senaraikan secara ringkas, sejarah hidup para Ulama yang alim tetapi tidak dikenali oleh masyarakat luar. Mereka-mereka ini sebenarnya merupakan permata yang berharga yang pernah hadir dalam masyarakat Islam khususnya di benua Hindustan dan amnya di seluruh dunia Islam. Jadi saya mengambil sedikit inisiatif dalam memperkenalkan serba sedikit sejarah hidup mereka. Kesemua sejarah hidup mereka saya ambil dari buku yang dihasilkan oleh Syeikhul Islam Mufti Muhammad Taqi Uthmani حفظه الله iaitu Akabir Deoband Kya Thay. Seperkara lagi, ada juga kalangan ulama ini yang bukan merupakan lepasan dari institusi pengajian terulung di benua Hindustan iaitu Darul Uloom Deoband tetapi mereka ini merupakan lepasan dari mana-mana tempat pengajian yang mempunyai kaitan dengan institusi Darul Uloom Deoband itu sendiri. Susunan tokoh ulama di sini tidak mewakili apa-apa makna, sebaliknya ia merupakan susunan yang saya nukilkan dari pengarang asal buku tersebut.

1. Syeikhul Hind Maulana Mahmud Hasan Ad-Deobandi رحمه الله تعالى

Beliau dikenali sebagai Syeikhul Hind merupakan pelajar pertama di Darul Uloom Deoband yang didirikan pada tahun 1283 H/ 1867 M. Beliau merupakan seorang pelajar yang pintar dan guru yang hebat dalam sejarah Darul Uloom Deoband yang mana kemudiannya telah dilantik menjadi Sadr Mudarris (Guru Besar) yang ketiga dan Sarparast (Penaung)bagi institusi tersebut. Dalam jalan kerohanian, beliau telah menerima ijazah daripada Haji Imdad Ullah Muhajir Makki رحمه الله تعالى. dan kemudiannya menerimanya juga dari Qutb Irsyad Maulana Rashid Ahmad Gangohi رحمه الله تعالى. Maulana Mahmud Hasan Ad- Deobandi رحمه الله تعالى meninggal dunia pada tahun 1339H / 1920 M dengan meninggalkan legasi para ulama hebat seperti Hakimul Ummah maulana Ashraf Ali Thanwi رحمه الله تعالى, Maulana Muhammad Anwar Shah Kashmiri رحمه الله تعالى, Maulana Shabbir Ahmad Uthmani رحمه الله تعالى,Maulana Sayyid Husain Ahmad Madani رحمه الله تعالى, Maulana Ubaid Ullah Sindi رحمه الله تعالى dan ramai lagi.

2. Maulana Fakhr Ul Hasan  رحمه الله تعالى.

Maulana Fakhr Ul Hasan رحمه الله تعالى adalah merupakan pelajar pertama kepada pengasas Darul Uloom Deoband iaitu Al-Hujjatul Islam Maulana Muhammad Qasim Nanotwi رحمه الله تعالى. Beliau telah menulis syarah kepada Sunan Abu Daud iaitu At-Ta’liq Al-Mahmud . Beliau meninggal dunia pada tahun 1318 H / 1897 M.

3. Maulana Qari Mohammad Tayyib رحمه الله تعالى.

Beliau merupakan anak kepada Maulana Hafiz Muhammad Ahmad Qasimi رحمه الله تعالى dan cucu kepada Maulana Muhammad Qasim Nanotwi رحمه الله تعالى. Beliau merupakan rakan sekelas kepada Mufti Muhammad Shafi’ Uthmani رحمه الله تعالى ketika belajar di Darul Uloom Deoband. Mereka juga merupakan khalifah kepada syaikh sama iaitu Hakimul Ummah Maulana Ashraf Ali Thanwi رحمه الله تعالى. Maulana Qari Muhammad Tayyib رحمه الله تعالى telah dilantik menjadi Mohtamim (Canselor) Darul Uloom Deoband pada tahun 1348 H / 1929 M dan memegang jawatan itu lebih separuh abad. Beliau juga banyak mengambil bahagian dalam aktiviti bersama Jemaah Tabligh. Nasihat-nasihat beliau juga telah diterbitkan sebanyak 10 jilid. Beliau telah meninggal dunia pada 1403 H / 1982 M.

4. Maulana Hafiz Muhammad Ahmad Qasmi رحمه الله تعالى.

Maulana Hafiz Muhammad Ahmad Qasimi رحمه الله تعالى merupakan anak lelaki kepada Maulana Muhammad Qasim Nanotwi رحمه الله تعالى. Beliau telah dilantik menjadi Mohtamim (canselor) kelima Darul Uloom Deoband oleh Maulana Rashid Ahmad Gangohi رحمه الله تعالى. Pada tahun 1340 H / 1921 M, beliau telah dilantik menjadi Mufti Mahkamah Tinggi di negeri Hyderabad Dakkan. Selepas prestasi yang baik ditunjukan oleh beliau,ketika menjawat jawatan Mufti Mahkamah Tinggi, maka beliau telah dilantik menduduki jawatan Sadar Mohtamim (Ketua Pengawai Pengurusan) yang telah dibuat khusus untuk beliau oleh Majlis Shura (Majlis Konsultatif)  Darul Uloom Deoband dalam usaha untuk memastikan Darul Uloom Deoband tidak lari dari matlamat asal penubuhannya. Beliau juga merupakan khalifah kepada Haji Imdad Ullah Muhajir Makki رحمه الله تعالى. Beliau telah meninggal dunia pada tahun 1347 H /1928 M ketika sedang berkhidmat dalam pengurusan Darul Uloom Deoband.

5. Maulana Muhammad Yasin رحمه الله تعالى.

Maulana Muhammad Yasin رحمه الله تعالى. merupakan ayah kepada Mufti Muhammad Shafi’ Uthmani رحمه الله تعالى.. Beliau berketurunan Sayyidina Uthman bin Affan رحمه الله تعالى dan merupakan rakan sekelas kepada Hakimul Ummah Maulana Ashraf Ali Thanwi رحمه الله تعالى. Guru-guru beliau adalah Maulana Muhammad Ya’qub Nanotwi رحمه الله تعالى, Syeikhul Hind dan Maulana Sayyid Asghar Husain رحمه الله تعالى, Maulana Shabbir Ahmad Uthmani رحمه الله تعالى dan ulama terkenal Ahli Hadith (Ghair Muqallid) iaitu Maulana Thana Allah Amritsari رحمه الله تعالى Maulana Muhammad Yasin رحمه الله تعالى juga telah menjadi khalifah kepada Maulana Rashid Ahmad Gangohi رحمه الله تعالى. Beliau meningga dunia pada tahun 1355 H / 1936 M.

6. Maulana Rashid Ahmad Gangohi رحمه الله تعالى.

Beliau juga boleh dikatakan sebagai salah seorang dari pengasas utama institusi Darul Uloom Deoband. Beliau merupakan rakan sekelas kepada Maulana Muhammad Qasim Nanotwi رحمه الله تعالى. Mereka telah memperolehi pendidikan awal daripada Maulana Mamluk Ali Nanotwi رحمه الله تعالى dan mempelajari ilmu hadith ditangan Shah Abdul Ghani Al-Mujaddidi رحمه الله تعالى. Selepas itu, mereka berbi’ah kepada Haji Imdad Ullah Muhajir Makki رحمه الله تعالى. Telah diceritakan bahawa dalam tempoh 40 hari sahaja, Haji Imdad Ullah Muhajir Makki رحمه الله تعالى telah menganugerahkan Maulana Rashid Ahmad Gangohi رحمه الله تعالى. khilafah. Selepas kematian Maulana Muhammad Qasim Nanotwi رحمه الله تعالى, Maulana Rashid Ahmad Gangohi رحمه الله تعالى telah dilantik menjadi Sarparast (Penaung) kedua Darul Uloom Deoband. Pada tahun 1314 H / 1896 M, beliau juga telah menerima jawatan sebagai Sarparast kepada sebuah lagi institusi pengajian iaitu Mazahir Uloom Saharanpur. Selepas menunaikan haji buat kali ketiga, beliau telah memulakan pengajian hadith secara sistematik yang dikenali sebagai “ Daurah Hadith” iaitu pengajaran kepada 6 buah kitab hadith utama iaitu Sahih Al-Bukhari, Sahih Muslim, Sunan Abu Daud, Sunan Tirmizi , Sunan Nasa’i dan Sunan Ibnu Majah di Gangoh. Kira-kira 300 pelajar yang berpeluang mempelajari hadith bersama dengan beliau, termasuklah Syeikhul Hind Maulana Mahmud Hasan Ad-Deobandi رحمه الله تعالى .Beliau telah meninggal dunia pada tahun 1323 H / 1905 M.

7. Maulana Sahul Bhaghalpuri رحمه الله تعالى.

Beliau  telah mengajar di pelbagai madrasah di seluruh negara India dan kemudiannya dilantik menjadi Sadr Mufti (Ketua Mufti) kelima Darul Uloom Deoband yang bertanggungjawab terhadap semua fatwa dan hal ehwal yang melibatkan fatwa yang diterima di Darul Uloom Deoband. Antara murid beliau ialah Maulana I’zaz Ali Amrohi رحمه الله تعالى.Beliau meninggal dunia pada tahun 1367 H / 1947 M.

8. Hakimul Ummah Maulana Ashraf Ali Thanwi رحمه الله تعالى.

Hakimul Ummah Maulana Ashraf Ali Thanwi رحمه الله تعالى juga dikenali sebagai Mujaddid Millat. Salah seorang adalah seorang anak kelahiran Darul Uloom Deoband yang tidak perlu diperkenalkan lagi kewibawaannya. Antara murid yang paling dikasihi oleh guru beliau iaitu Maulana Muhammad Ya’qub Nanotwi رحمه الله تعالى dan khalifah kepada Haji Imdad Ullah Muhajir Makki رحمه الله تعالى. Beliau telah dilantik menjadi Sarparast (Penaung) kelima Darul Uloom Deoband. Seorang yang dikenali sebagai penulis prolifik dalam sejarah Islam dan telah menghasilkan buku dalam setiap disiplin ilmu Islam. Walau bagaimanapun, Hakimul Ummah Maulana Ashraf Ali Thanwi رحمه الله تعالى lebih memberikan perhatian  terhadap ilmu tasawwuf. Percakapan serta nasihat beliau telah dicatat dan direkodkan oleh para pengikut beliau kemudiannya telah diterbitkan sebanyak 60 jilid. Beliau telah menulis syarah kepada karya penyair agung Farsi iaitu Maulana Jalal Udin Rumi رحمه الله تعالى iaitu Mathnawi yang telah diterbitkan sebanyak 32 jilid. Beliau telah meninggal dunia pada tahun 1362 H / 1943 M dengan meninggalkan pengikut beliau seperti Mufti Muhammad Shafi’ رحمه الله تعالى, Maulana Muhammad masih Ullah Khan Jalalabadi رحمه الله تعالى , Maulana Qari Muhammad Tayyib رحمه الله تعالى, Maulana Sayyid Sulaiman Nadwi رحمه الله تعالى, Maulana Muhammad Wasih Ullah Khan Ilahabadi رحمه الله تعالى,  Mufti Hasan Amritsari رحمه الله تعالى, Dr Abdul Hayy Arifi رحمه الله تعالى dan Maulana Abrar Haqq Hardoi رحمه الله تعالى.

9. Maulana Akhbar Ali رحمه الله تعالى.

Beliau ialah murid kepada Maulana Khalil Ahmad Saharanpuri رحمه الله تعالى , Maulana Muhammad Yahya Kandhalawi رحمه الله تعالى dan Maulana Muhammad Zakariyya Kandhalawi رحمه الله تعالى dan lain-lain ulama lagi. Selepas menamatkan pembelajaran di Mazahirul Uloom, Saharanpur, beliau telah ditawarkan mengajar hadith di institusi tersebut dan beliau telah mengajar di situ lebih daripada 30 tahun. Kemudian, beliau telah menerima pelawaan daripada Mufti Muhammad Shafi’ Uthmani رحمه الله تعالى untuk mengajar di Darul Uloom Karachi, Pakistan. Di sana, beliau telah menghabiskan masa selama 20 tahun mengajar di institusi tersebut. Antara murid-murid beliau ialah Maulana Muhammad Yusuf Kandhalawi رحمه الله تعالى, Maulana Muhammad Inam Ul Hasan Kandhalawi رحمه الله تعالى , Maulana Sa’id Ahmad Khan رحمه الله تعالى, Mufti Muhammad Rafi’ Uthmani رحمه الله تعالى dan Mufti Muhammad Taqi Uthmani رحمه الله تعالى. Beliau juga bertanggungjawab dalam menterjemahkan kitab Izhar Al-Haq oleh Maulana Rahmat Allah Kiranawi رحمه الله تعالى  dalam tempoh yang singkat iaitu dalam tempoh 6 bulan. Beliau meninggal dunia pada tahun 1397 H / 1977 M dan dikebumikan di tapak perkuburan Darul Uloom Karachi.

 10. Mufti Muhammad Hasan Amritsari رحمه الله تعالى.

Beliau adalah merupakan khalifah tua kepada Hakimul Ummah Maulana Ashraf Ali Thanwi رحمه الله تعالى. Selepas menamatkan pembelajaran di Darul Uloom Deoband dibawah bimbingan Maulana Muhammad Anwar Shah Kashmiri رحمه الله تعالى. Beliau telah mengajar hampir separuh abad di Madrasah Ghaznawiyyah, Amritsar, India. Sepanjang beliau tinggal di Amritsar, beliau telah mengajar tafsir Al-Quran di masjid yang dihadiri oleh orang ramai dari pelbagai tempat. Selepas pemisahan antara Pakistan dan India, beliau telah berpindah ke Lahore, Pakistan dan beliau telah mendirikan Jamiah Ashrafiah, Lahore. Beliau telah meninggal dunia pada tahun 1380 H / 1960 M.

11. Maulana Ibrahim Balyawi رحمه الله تعالى.

Beliau adalah merupakan bekas Sadr Muddaris (Guru Besar) di Darul Uloom Deoband, kemudiannya dilantik menjadi Ketua Pengurusan Darul Uloom Deoband setelah kematian Maulana Sayyid Husain Ahmad Madani رحمه الله تعالى. Maulana Ibrahim Balyawi رحمه الله تعال adalah merupakan 4 orang pelajar hadith utama yang belajar ilmu hadith daripada Syeikhul Hind Maulana Mahmud Hasan Ad-Deobandi رحمه الله تعالى. Beliau juga pernah dilantik sebagai Sadr Muddaris di Jami’ah Islamiyyah, Dhabel, Gujerat. Beliau meninggal dunia pada tahun 1387 H / 1967 M, kematian beliau telah meninggalkan ratusan murid yang telah bertebaran di seluruh dunia.

12. Maulana Zahur Ahmad رحمه الله تعالى.

Beliau merupakan murid kepada Maulana Muhammad Anwar Shah Kashmiri رحمه الله تعالى dan beberapa orang lagi masyaikh Darul Uloom Deoband. Beliau telah menghabiskan 45 tahun di dalam bidang pengajaran, beliau telah mengajar di beberapa tempat antaranya ialah Jami’ah Islamiyyah, Dhabel. Beliau juga merupakan khalifah kepada Syeikhul Hind Maulana Mahmud Hasan Ad-Deobandi رحمه الله تعالى. Pada tahun 1383 H / 1963 M, beliau telah meningga dunia.

13. Maulana Shah Wasih Ullah Ilahadi رحمه الله تعالى.

Beliau merupakan antara pengikut tua  Hakimul Ummah Maulana Ashraf Ali Thanwi رحمه الله تعالى  bawah Maulana Muhammad Anwar Shah Kashmiri رحمه الله تعالى dan Maulana Shabbir Uthmani رحمه الله تعالى . Perhimpunan zikir beliau akan dihadiri oleh ramai orang dari pelbagai tempat tanpa mengira kelas sosial masyarakat. Beliau meninggal dunia pada tahun 1387 H / 1967 M.

14. Mufti Abdul Shakur Tirmizi رحمه الله تعالى.

Beliau merupakan anak kepada Mufti Abdul Karim Gumthalwi رحمه الله تعالى. Beliau telah menamatkan pengajian dari Darul Uloom Deoband pada tahun 1365 H / 1946 M dibawah didikan Maulana Sayyid Husain Ahmad Madani رحمه الله تعالى, Maulana Idris Kandhalawi رحمه الله تعالى dan Maulana Fakhr Ul Hasan رحمه الله تعالى . Beliau juga pernah tinggal di Madinah, di sana , beliau telah mempelajari dan menguasai beberapa qira’at bacaan al-quran dibawah bimbingan Qari Muhammad Fatih رحمه الله تعالى. Beliau juga telah berjasa kepada dunia Islam khususnya di Negara Pakistan dengan mengasaskan penubuhan Madrasah Haqqaniyyah di Sahiwal, Pakistan. Buat pertama kalinya, beliau merupakan khalifah kepada Maulana Zafar Ahmad Uthmani رحمه الله تعالى kemudian menjadi khalifah kepada Mufti Muhammad Shafi’ Uthmani رحمه الله تعالى.

15. Mufti Abdul Karim Gumthalwi رحمه الله تعالى.

Beliau merupakan lepasan dari institusi pengajian Islam terkenal di India iaitu Mazahirul Uloom , Saharanpur. Beliau telah dilantik menjadi mufti, guru dan pengarang kitab di Khanqa Hakimul Ummah Maulana Ashraf Ali Thanwi رحمه الله تعالى. Di Khanqa tersebut, beliau telah menghabiskan umurnya dibawah didikan, bimbingan dan nasihat daripada Hakimul Ummah Maulana Ashraf Ali Thanwi رحمه الله تعالى.Beliau juga telah mengasaskan 100 madrasah yang mana keseluruhan madrasah ini telah dibiayai oleh Hakimul Ummah Maulana Ashraf Ali Thanwi رحمه الله تعالى. Beliau telah meninggal dunia pada tahun 1368 H / 1949 M.

16.Maulana Muhammad Anwar Shah Kashmiri رحمه الله تعالى

Maulana Muhammad Anwar Shah Kashmiri رحمه الله تعالى adalah seorang Muhadith hebat yang menjadi lipatan sejarah penubuhan Darul Uloom Deoband. Beliau merupakan seorang murid yang istimewa kepada Syeikhul Hind Maulana Mahmud Hasan Ad-Deobandi رحمه الله تعالى kemudiannya dilantik menjadi Sadr Mudarris (Guru Besar) pertama di institusi pengajian terunggul tersebut. Beliau seorang yang alim dalam ilmu perbandingan agama dan pengajian sekular, bahkan beliau juga mengajar falsafah moden kepada para muridnya termasuklah kepada Mufti Muhammad Shafi’ Uthmani رحمه الله تعالى. Selepas menamatkan pengajaran di Darul Uloom Deoband,beliau telah berpindah ke Jami’ah Islamiyyah Dhabel, Gujerat dan di sana beliau telah mengajar untuk beberapa tahun. Antara murid-muridnya ialah Maulana Muhammad Idris Kandhalawi رحمه الله تعالى , Maulana Badr Alam Mirathi رحمه الله تعالى, Maulana Manazir Ahsan Gilani رحمه الله تعالى , Maulana Sayyid Muhammad Yusuf Banuri رحمه الله تعالى dan Maulana Muhammad Manzur Nu’mani رحمه الله تعالى.

17. Maulana Badr Alam Mirathi رحمه الله تعالى.

Maulana Badr Alam Mirathi Muhajir Madani رحمه الله تعالى adalah seorang murid kepada Maulana Muhammad Anwar Shah Kashmiri رحمه الله تعالى. Beliaulah yang bertanggungjawab dalam menyusun semula syarah Sahih Al-Bukhari edisi bahasa Arab yang berjudul Fayd Al-Bari dan merupakan penyusun kepada Tarjuman As-Sunnah. Beliau merupakan khalifah kepada Qari Ishaq Mirathi رحمه الله تعالى yang merupakan khalifah kepada Mufti Aziz Ar-Rahman Uthmani رحمه الله تعالى. Beliau meningggal dunia pada tahun 1358 H / 1939 M.

18. Maulana Muhammad Idris Kandhalawi رحمه الله تعالى.

Maulana Muhammad Idris Kandhalawi رحمه الله تعالى. adalah merupakan murid kepada Maulana Muhammad Anwar Shah Kashmiri رحمه الله تعالى, Maulana Khalil Ahmad Saharanpuri رحمه الله تعالى dan Maulana Shabbir Ahmad Uthmani رحمه الله تعالى. Beliau merupakan lepasan Darul Uloom Deoband dan Mazahirul Uloom Saharanpur. Beliau juga merupakan rakan sekelas kepada Maulana Qari Muhammad Tayyib رحمه الله تعالى. dan Mufti Muhammad Shafi’ Uthmani رحمه الله تعالى. Beliau pernah dilantik sebagai Syeikhul Tafsir (guru yang mengajar Tafsir Al-Quran) di Darul Uloom Deoband. Selepas pemisahan India dan Pakistan, beliau telah memilih untuk berhijrah ke Pakistan. Setibanya di Pakistan, beliau telah dilantik menjadi Syeikhul Hadith dan Tafsir di Jami’ah Ashrafiya, Lahore, Pakistan. Beliau juga telah menulis pelbagai jenis kitab dalam pelbagai jenis disiplin ilmu termasuklah Sirah, Tafsir dan sebagainya. Beliau meninggal dunia pada tahun 1394 H / 1974 M.

19.  Maulana Yusuf Ludhyanwi رحمه الله تعالى.

Maulana Yusuf Ludhyanwi رحمه الله تعالى adalah khalifah kepada Maulana Muhammad Zakariyya Kandhalawi رحمه الله تعالى. Pada tahun 1974 M, beliau telah dilantik sebagai Ketua Majlis-i-Tahaffuz-i-Khatm-i Nubuwwat (sebuah organisasi yang telah dikhususkan untuk mempertahankan Penutup Kerasulan Nabi Muhammad  صلی اللہ علیہ وسلم. Beliau telah menjadi mangsa pembunuhan pada tahun 2000.

20. Maulana Sayyid Muhammad Yusuf Banuri رحمه الله تعالى.

Maulana Sayyid Muhammad Yusuf Banuri رحمه الله تعالى adalah seorang murid istimewa kepada Maulana Muhammad Anwar Shah Kashmiri رحمه الله تعالى. Beliau telah bersafar bersama dengan gurunya ke Jami’ah Islamiyyah Dhabel dan telah dilantik menjadi guru hadith di sana setelah kematian guru kesayangannya iaitu Maulana Muhammad Anwar Shah Kashmiri رحمه الله تعالى. Setelah permisahan antara India dan Pakistan, beliau telah kembali ke Pakistan dan mengasaskan sebuah Institusi terulung di Pakistan iaitu Jami’ah Arabiyyah Islamiyyah New Town. Beliau juga seorang Muhadith yang hebat yang telah mengarang sebuah kitab syarah hadith (berbahasa Arab) bagi Sunan Tirmizi iaitu Ma’arif As-Sunan berdasarkan pengajaran hadith oleh guru beliau iaitu Maulana Muhammad Anwar Shah Kashmiri رحمه الله تعالى. Beliau juga adalah merupakan seorang yang selalu berdamping (Mujaz-i Suhbah) dengan Hakimul Ummah Maulana Ashraf Ali Thanwi رحمه الله تعالى dan seorang pemimpin dalam dalam organisasi Khatm-i Nubuwwat. Beliau meninggal dunia pada tahun 1397 H / 1977 M dan jenazah beliau telah diimamkan oleh Dr Abdul Hayy Arifi.

P/s : akan bersambung.